A.    Pangertene Geguritan

Basa Jawa iku sugih kesusastran, sawijine yaiku geguritan. Geguritan iku wujude kaya puisi ing basa Indonesia, nanging migunakake tetembungan basa Jawa. Geguritan yaiku, tembang uran-uran utawa karangan kang pinathok kaya tembang, nanging guru gatra, guru wilangan, lan guru lagune ora ajeg (Widiyani, 2015: 18). Mula ana kang ngarani geguritan iku syair Jawa gagrag anyar. Manut asal-asule tembung, geguritan asale saka tembung gurit sing tegese kidung, tembang.Geguritan iku minangka asiling cipta rasa panulise kang nuwuhake kaendahan.

Tuladha:

Angger

Dening: Betari Pelangi Adiniry

Adhuh biyung le..                                                

Elinga le elinga marang karahayonmu

Lakonana tumindak ingkang sae le

Anggonmu kok angel dikandhani

Rasa rekasa sing Ibu rasakna iki

Mangetenana Ibumu iki le

Omonganmu prasasat giri kang gumledos

Mbok ya ebrah menganggo sarwa becik

Sukma lina saya lina

Ing jaba adiragamu katon narendra

Kasunyatane nanging nora mangkunu

Panyuwunku gumantosa titi lakumu

Ibu isih ning kene le..

Anakku anak lanang sing bagus

Aja dadi manungsa kang lali marang Gusti

Urip ing dunya mung sadhela

Kanthi netra tumutup

Aja jirih ing pepalang

Mugiya rahayu kauripanmu

Tetep kiat yadya pacobaning urip.

Wong Jawa

Dening: Betari Pelangi Adiniry

Wong Jawa kudu matuhi adab

Menawi guneman kedah blenje

Duweni iman kang kiat

Mundhi-mundhi tata krama

Mungguh sinter talar-pinulir

Budaya jawa kudu diuri-uri

Sugih pamikirane kang landhep

Jawa maneka warna kabudayane

Tansah tentrem lan adil

Ora rumangsa bisa, nanging bisa rumangsa

Migunani tumraping liyan

Ora bubrah nanging nyokong

Marang wong tuwa tansah nggunemi

Aja golek mungsuh memba

Urip bebrayan ora kena nyacad

Aja kerep prakawis ngepreti

Menawi tumindak boten sembarangan

Supaya tentrem urip iki

Purun dados becik pangajar

Trustha dados wong Jawa

B.     Maca Geguritan

Maca geguritan iku satemene nduweni ancas supaya wong kang ngrungokake kanthi ati kang wening bisa mangerteni maknane geguritan iku. Mangerteni isine geguritan iku mbudidaya sing katindakake kanthi batin apa dene lair sajrone nyemak geguritan. Tata cara mangerteni isine geguritan ora ujug-ujug jembar lan jero, nanging digadhi mbaka sethithik saka gampang tumuju sing angel, saka sing cethek tumuju sing jero, saka sing ciyut tumuju jembar. Bab-bab kang kudu digatekake nalika maca geguritan  yaiku:

1.      Vokal

Vokal sesambungan karo kedaling lesan tata pangayiring napas, lan pamedhoting ukara

2.      Penghayatan

Penghayatanyaiku bisa ngrasakake isine geguritan.

3.      Penampilan

Maca geguritan kudu nggatekake solah bawa, ekspresi, lan jiwane geguritan, umpamane isine geguritan iku sedhih, pasuryane ya kudu nelangsa. Semono uga yen isine semangat juang greget, pasuryane ya kudu katon teges, mendhes lan makantar-kantar.

Tuladha maca geguritan ingkang sae bisa dideleng ana ing video ing ngisor iki.

Referensi:

1) Widiyani, Sri. 2015 Trampil Basa Ndhidhik Karakter Luhur Kanggo SMA/MA/SMK Kelas XII. Mediatama: Surakarta.

2) https://www.youtube.com/watch?v=XGc6G7Uy11A